Anayasa Mahkemesi'nden kritik iptal
10 yıllık uzun tutukluğa iptal, Meclis'e 1 yıl süre
Uzun tutukluluk düşüyor ama meşhur davalarda umut yok
Tutukluluk süreleri yeniden belirlenecek, yeni davalarda yargılanan sevinecek
Eski davalara özel gerekçe: Onlar için hala 10 yıl
Eski davalarda 10, "28 Şubat" gibi davalarda kısaltılmış tutukluluk uygulanacak
Tek umut AİHM kriterlerinde
GÖKÇER TAHİNCİOĞLU Ankara
Anayasa Mahkemesi, çarpıcı bir karara imza atarak terör ve örgütlü suçlarda uzun tutukluluk süresinin 10 yıl hesaplanmasına dayanak oluşturan, Terörle Mücadele Kanunu'nun 10. maddesindeki düzenlemeyi iptal etti. Yüksek Mahkeme, devam eden davalar açısından heyecan yaratan kararını "bu davalarda uzun tutukluluk süresinin adli suçlarla ilgili davaların iki katı olmasının ölçülü bulunmadığı" gerekçesine dayandırdı. Mahkeme, bu görüş doğrultusunda, TBMM'ye bu konuda yeni bir yasal düzenleme yapması için 1 yıl süre tanıyarak, devam eden davaların tutuklu sanıklarının tahliye umutlarını azalttı. Buna göre Meclis, bu suçlar yönünden yeni bir uzun tutukluluk süresi belirleyecek. Süreyi örneğin 7,5 yıl olarak saptayabilecek. Yüksek Mahkeme, 3. Yargı Paketi'ndeki devam eden davaların eski özel yetkili mahkemelerde bitene kadar sürdürülmesi kuralı ile ilgili bir karar vermedi. Böylece, Ergenekon, Balyoz, KCK gibi davalar açısından 10 yıllık uzun tutukluluk süresinin bu davalar kesin hükme bağlanana kadar geçerli olacağı yorumunu yaptı. 28 Şubat davası gibi 3. Yargı Paketi yürürlüğe girdikten sonra açılacak davalarda ise iptal kararı uyarınca belirlenecek yeni süre uygulanacak.
Anayasa Mahkemesi, kamuoyunda büyük tartışma yaratan, uzun tutukluluk süresinin terör ve örgütlü suçlar gibi suçlar yönünden 10 yıl olarak belirlenmesine dayanak oluşturan TMK'nın 10. maddesindeki, "....suçlarda, Ceza Muhakemesi Kanununda öngörülen tutuklama süresi iki kat olarak uygulanır” düzenlemesinin iptaline karar verdi.
Adli suçlarda 5, diğerlerinde 10
CMK'nın 102. maddesinde ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren suçlarda sanıkların 2 yıldan fazla tutuklu yargılanamayacağı, bu sürenin en çok 3 yıl daha uzatılabileceği hükmü yer alıyor. TMK'daki iptal edilen düzenleme uyarınca, ağır ceza mahkemeleri için uzun tutukluluk süresi 5 yıl, terör ve örgütlü suçlar için iki katı, yani 10 yıl olarak hesaplama yapılıyordu. Ancak Yüksek Mahkeme'nin iptal kararıyla, bir anda bu suçlar için de en fazla 5 yıl tutuklu yargılama yapılacağı algısı oluştu.
1 yıl süre verdi
Ancak Yüksek Mahkeme, daha sonra iptal kararının yasal boşluk doğmaması için gerekçeli karar yayımlandıktan 1 yıl sonra yürürlüğe gireceğini açıkladı. Bunun da mahkemenin "iki kat" kuralını eşitliğe aykırı bulmamasından, sadece "ölçüsüz" olarak nitelemesinden kaynaklandığı anlaşıldı.
Mahkeme, bu yorum doğrultusunda Meclis'e, "Bu tip davalarda diğer davalar gibi 5 yıl uzun tutukluluk süresi olmaz ama 10 yıl çok uzun" mesajı verdi. Yüksek Mahkeme, bu görüşünü gerekçeli kararınında da açıklayacak. Böylece, Meclis, 1 yıl içinde, terör ve örgütlü suçlar açısından yeni bir uzun tutukluluk süresi belirleyecek. Bu davalar yönünden süre 6, 7, 8 yıl ya da 7,5 yıl olabilecek.
Eski davalara özel düzenleme
Yüksek Mahkeme, kararı verirken, çok tartışılacak bir yoruma da imza attı. İptal edilen düzenlemeyi barındıran 3. Yargı Paketi'nde özel yetkili mahkemelerin de statüsü değiştirilmişti. Daha önce CMK'nın 250, 251 ve 252. maddeleri uyarınca görev yapan mahkemelerin yetkilerinde değişiklik yapılmış, mahkemelerin artık Terörle Mücadele Kanunu 10. Maddesi'ne göre görev yapacakları düzenlenmişti. Bu değişiklik yapılırken, Ergenekon, Balyoz, KCK davaları gibi davaların olumsuz etkilenmemesi için "devam eden davaların, kesin hüküm verilene kadar eski mahkemelerinde görülmeye devam edeceği, bu mahkemelerin o aşamaya kadar kapatılmayacağı" düzenlemesi de yapılmıştı. Böylece, özel yetkili mahkemelerin bir bölümü CMK'ya göre görev yapmaya devam ederken, bir bölümü TMK'nın 10. maddesine göre yeniden oluşturulmuştu.
Yüksek Mahkeme, CMK'ya göre görev yapan, Ergenekon, Balyoz, KCK gibi davalara bakan mahkemelerin, ortadan kaldırılan CMK'nın 252. maddesine göre görev yapmaya devam edeceğine gerekçeli kararında dikkati çekecek. Ancak bu gerekçe, bu davalarda iptal edilen 10 yıllık uzun tutukluluk süresinin uygulanmaya devam edilmesi anlamına gelecek. Yürürlükten kaldırılan CMK'nın 252. maddesinde terör suçlarında 10 yıllık uzun tutukluluk süresi öngörüldüğü ve bu kural CMK'ya görev yapan özel yetkili mahkemelerde hala uygulandığı için iptal kararından bu mahkemelerin etkilenmeyeceği savunulacak.
28 Şubat ve yeni açılanlar
Bu gerekçeye göre, 28 Şubat davası, Diyarbakır'daki ana dava dışında, İstanbul ve Ankara'da açılmış bazı KCK davaları başta olmak üzere 3. Yargı Paketi yürürlüğe girdikten sonra açılan davalar yeni düzenlemeye göre görülecek. Yeni oluşturulan TMK 10. maddeye göre görevli özel yetkili mahkemelerde görülen bu davalarda iptal kararı doğrultusunda çıkartılacak yeni kanun geçerli olacak.
AİHM kriteri geçerli olur mu?
Yüksek Mahkeme, bu tip bir ayrıma gitmeseydi bile Ergenekon, Balyoz ve KCK ana davasında tahliye kararı çıkması söz konusu olmayacaktı. Yüksek Mahkeme, bireysel başvuru yoluyla gelen dosyalarda ilke kararları alırken, uzun tutukluluğun yerel mahkeme davayı hükme bağlayana kadar geçen süreye göre hesaplanacağını kayıt altına aldı. Bu durum, yerel mahkemenin hükme bağladığı Balyoz davası sanıklarının tahliye umudunu bitirdi. Ergenekon davası ise 10 Ağustos'ta büyük olasılık karara bağlanacak. Bu durumda, 5 yıldan fazla süredir tutuklu olan Muzaffer Tekin, Oktay Yıldırım gibi sanıklar için de bu yol kapanacaktı. KCK davalarında da benzer bir tablo bulunuyor. Ancak eski-yeni mahkeme ayrımı yapılarak, bu ihtimallere gerek kalmadan yol kapandı.
KCK'lılar çıkar mı?
Buna karşılık kulislerde, Anayasa Mahkemesi'nin TBMM'ye süre tanımasına rağmen, kamuoyunca bilinen bu davalar dışındaki başka davalarda, "düzenlemenin ölçüsüz bulunmasından kaynaklı" tahliye kararları verilebileceği yorumları yapıldı. Bazı mahkemelerin, Anayasa Mahkemesi kararı uyarınca, çok uzun süredir tutuklu bulunan sanıkları hemen tahliye edebileceği belirtildi. Anayasa Mahkemesi'nin de yasal sürelere yakın sürelerde tutuklu kalmış bazı sanıklar için bu yönde yorum yapabileceği kaydedildi. Bu yorumun doğruluğu süreç içerisinde belli olacak.
KUTU
Bu suçları kapsayacak
TBMM'nin belirleyeceği yeni uzun tutukluluk süresi, 3. Yargı Paketi yürürlüğe girdikten sonra şu suçlardan açılmış davalarda uygulanacak:
- Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozma
- Düşmanla işbirliği yapmak
- Devlete karşı savaşa tahrik
- Yabancı devlet aleyhine asker toplama
- Askerî tesisleri tahrip ve düşman askerî hareketleri yararına anlaşma
- Düşman devlete maddi ve mali yardım
- Anayasayı ihlal
- Cumhurbaşkanına suikast ve fiilî saldırı
- Yasama organına karşı suç
- Hükûmete karşı suç
- Türkiye Cumhuriyeti Hükûmetine karşı silâhlı isyan
- Silâhlı örgüt
- Silâh sağlama
- Suç için anlaşma
- Askerî komutanlıkların gasbı
- Yabancı hizmetine asker yazma, yazılma
- Savaş zamanında emirlere uymama
- Savaş zamanında yükümlülükler
- Devletin güvenliğine ilişkin belgeler
- Devletin güvenliğine ilişkin bilgileri temin etme
- Siyasal veya askerî casusluk
- Devletin güvenliğine ve siyasal yararlarına ilişkin bilgileri açıklama
- Gizli kalması gereken bilgileri açıklama
- Uluslararası casusluk
- Devlet sırlarından yararlanma, Devlet hizmetlerinde sadakatsizlik
- Yasaklanan bilgileri temin
- Yasaklanan bilgilerin casusluk maksadıyla temini
- Yasaklanan bilgileri açıklama
- Yasaklanan bilgileri siyasal veya askerî casusluk maksadıyla açıklama
- Taksir sonucu casusluk fiillerinin işlenmesi
- Devlet güvenliği ile ilgili belgeleri elinde bulundurma
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder